Açıklama

Gazzâlî (505/1111) edille-i şer’iyyenin Kitâb sünnet ve icma’dan ibaret olduğunu ifade etmiş kıyası ise bir hüküm çıkarma metodu olarak değerlendirmiş ve savunmuştur. Maslahat-ı mürseleyi bu şekilde bir metot olarak da ele almamış ancak onu kıyasla ilişkilendirerek kabul etmiştir. Münâsebe kavramı ise Gazzâlî’nin metodolojisinde kıyas ve maslahatın kesişim noktasıdır. Nitekim Gazzâlî makâsıd ve maslahatla ilgili önemli tespitlerini illeti tespit yollarındanmünâsebe kavramı bağlamında ortaya koymuştur. Öte yandan son dönemdeki fıkıh usûlü çalışmalarında illetin tespit yollarının en önemlisi olarak ele alınan münâsebekavramını fıkıh usûlü tarihinde ilk olarak tanımlayan ve tasnife tabi tutan bilgin Gazzâlî’dir. Bununla birlikte o bu hususta hocası Cüveynî’nin (478/1085) yanı sıra Hanefî usulcü Debûsî’den (450/1039) etkilenmiştir. Cüveynî’nin etkisi maslahat ve makâsıd eksenindeki tespitlerinde kendisini gösterirken; Debûsî’nin etkisi münâsebe kavramını bir illeti tespit metodu olarak tahlil ederken başvurduğute’sîr vemülâeme kavramlarında ortaya çıkmaktadır.